نیکلا‌س ویرث مبدع زبان پاسکال

نیکلا‌س ویرث مبدع زبان پاسکال

بسیاری از دانشجویان رشته کامپیوتر و سایر رشته‌های فنی، برنامه‌نویسی را از طریق کدنویسی به زبان پاسکال می‌آموزند. زبانی که ضمن داشتن توانایی‌های بسیار بالا‌، از منطق روشنی برخوردار است و شاید همین ویژگی‌ها سبب شود این دسته از دانشجویان به موضوع برنامه‌نویسی علا‌قمند شوند و در پی آن بروند. زبان پاسکال که نامش را از ریاضیدان نامی و سازنده اولین ماشین حساب مکانیکی گرفته است، حاصل ابداع پروفسور Niklaus Wirth می‌باشد.

پروفسور ویرث در شهر WinterThur سوئیس به سال 1934 متولد شد. پس از پایان تحصیلا‌ت متوسطه به شهر زوریخ رفت و در سال 1959 از دانشگاه معتبر ETH مدرک مهندسی برق را اخذ‌نمود. سپس به کانادا رفت و از دانشگاه Laral درجه کارشناسی ارشد همان رشته را گرفت. پس از آن به برکلی در کالیفرنیا رفت و در سال 1963 درجه دکتری خود را دریافت نمود. وی از 1963 تا 1967 به عنوان استادیار در دانشگاه استفنورد به تدریس پرداخت و دانشجویان بسیاری را تربیت نمود.

شاید مشهورترین ابداع ویرث، طراحی زبان برنامه‌نویسی پاسکال باشد. البته ویرث در ابتدا پاسکال را به منظور آموزش مفاهیم زبان‌های برنامه‌نویسی و انتقال آسان ‌آن‌ها به دانشجویانش طراحی کرد. اما ساختار و منطق این زبان به قدری خوب بود که به سرعت به یکی از زبان‌های برنامه‌نویسی تجاری تبدیل شد و علا‌قمندان فراوانی یافت. ویرث زبان پاسکال را بین سال‌های 1968 و 1972 در زوریخ توسعه داد. پایه اصلی آن بر مبنای زبان Algol-w بود که آن هم از ابداعات خود وی به شمار می‌آمد.

وی قصد داشت زبانی را طراحی‌کند که نیازهای طراحی سیستم از قبیل کامپایلر، سیستم‌عامل و ... را مرتفع نماید؛ ضمن آن‌که مفاهیم و منطقی روشن و ساختاری قوی داشته‌باشد که بتواند روی هر کامپیوتری اجرا شود و به سادگی نیز قابل‌آموزش باشد. به همین سبب، زبانی به نام پاسکال پدید آمد که با دارا بودن همه ویژگی‌های فوق، به زبانی همه‌منظوره تبدیل شد و امروزه یکی از پرکاربردترین زبان‌های برنامه‌نویسی محسوب می‌شود. اولین برنامه نوشته شده به زبان پاسکال روی یک کامپیوتر خانواده CDC 6000 توسعه داده ‌شد و اجرا گردید و از سال 1970 به طور رسمی عملیاتی شد. این زبان به سرعت، یعنی از سال 1972 به عنوان یکی از زبان‌های مناسب آموزش، در دانشگاه‌ها انتخاب شد.

البته فعالیت دکتر ویرث روی زبان‌های برنامه‌نویسی به سال 1962 برمی‌گردد. یعنی زمانی که او روی زبان Euler  کار می‌کرد. زبان اولر براساس Algol-60 و به منظور توسعه مفاهیم برنامه‌نویسی و تقویت آن‌ها روی کامپیوترهای IBM 704 توسعه داده شد. این برنامه عمومی نشد. اما مبنای انجام ‌گرفتن کارهای متعدد و پیشرفته‌ای در زمینه برنامه‌نویسی گردید. به عنوان مثال روش‌های ریز‌برنامه‌نویسی،  پشته‌ها و parsing از همین زبان الهام گرفته شدند و پایه زبان‌های برنامه‌نویسی سطح بالا‌ روی ریزپردازنده‌ها گردیدند.

نیکلا‌س ویرث سپس در سال‌های 1964 تا 1967 به توسعه زبان Algol-W پرداخت. این زبان که برمبنای Algol-60 توسعه یافت (و پایه زبان پاسکال شد) با هدف افزایش قدرت آن زبان طراحی گردید و برای نخستین بار روی اولین دستگاه‌های IBM 360 اجرا شد.

Lilith عنوان پروژه مهم دیگر ویرث است که طی سال‌های 1977 تا 1981 روی آن کار می‌کرد. وی دریک سالی که در مرکز PARC مشغول به کار بود، به ایده Personal WorkStation رسید. مبنای ایده مذکور این بود که ایستگاه‌های کاری قدرتمندی طراحی شود که یک دانشمند، یک طراح سیستم، یک پژوهشگر و یا یک کارمند اداری بتوانند به سادگی از آن استفاده نمایند. 

در واقع ترکیبی از سخت‌افزار، سیستم‌عامل و کامپایلر می‌توانست این ایده را محقق کند. این طرح طی سه سال به نتیجه رسید و اولین کامپیوتر Lilith ساخته‌شد. از آن زمان تاکنون تعداد شصت کامپیوتر Lilith در انستیتوی ETH (سوئیس) و حدود 250 دانشگاه و مؤسسه دیگر در ایالا‌ت متحده به یکدیگر متصل و در حال کار  هستند و در کارهای خاصی از جمله طراحی کامپیوتری به‌کار گرفته می‌شوند.

اگر بخواهیم سایر فعالیت‌های مهم پروفسور ویرث را فهرست کنیم، به این موارد بر می‌خوریم:

1 - زبان Modula-2

این زبان مبدع مفاهیم جدیدی در زبان‌های برنامه‌نویسی است. از جمله این‌که هر ماجول برنامه‌نویسی می‌تواند به طور مجزا کامپایل شود.

2 - چاپگر لیزری

ساخت اولین چاپگر لیزری به سال 1972 در شرکت زیراکس مدیون فعالیت‌های ویرث است. وی سپس اولین چاپگر لیزری اروپایی را با عنوان Canon LBP-10 ارائه نمود.

3 - پروژه Ceres 

توسعه‌یافته‌ سیستم Lilith با معماری جدید پردازنده‌ها

4 - زبان و سیستم Oberon 

سیستم ویژه‌ای نظیر Lilith با امکانات ویرایشگر گرافیکی، سیستم‌عامل اختصاصی، طراحی پرینت سرور، استفاده از ایمیل داخلی و ... .

5 - مشاوره در توسعه طراحی سخت‌افزارهای FPGA 

پروفسور نیکلا‌س ویرث در سال 1991 بازنشسته شد و هم‌اکنون فعالیت خود را به ارائه مشاوره به شرکت‌ها و سازمان‌ها معطوف نموده است.